Każdy z nas zawiera na co dzień różnego rodzaju umowy. Najczęściej zawieramy je jako konsumenci i są nimi umowy kupna – sprzedaży np. umowa kupna sprzętu elektronicznego czy samochodu. Czasami okazuje się, że towar, który kupujemy jest niezgodny z umową, nie ma właściwości o których zapewniał sprzedawca lub zawiera wady. Wówczas zastanawiamy się co możemy zrobić, czy odzyskamy pieniądze, czy sprzedawca wymieni towar na nowy wolny od wad.
Odpowiedzialność sprzedawcy wobec konsumenta za sprzedany towar regulują przepisy o rękojmi. Niezależną kwestią jest odpowiedzialność z tytułu gwarancji. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze taką gwarancję otrzymujemy, w szczególności gdy kupujemy używany towar jak np. samochód po okresie gwarancji producenta.
Wady towaru.
W przypadku, gdy okaże się, że towar ma wady konsument ma prawo do:
- żądania obniżenia ceny, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Jest to jedno z podstawowych uprawnień kupującego, jednak w mojej ocenie najbardziej problematyczne. Jak bowiem ustalić kwotę o jaką sprzedawca winien nam obniżyć pierwotnie uiszczoną cenę? Kwota ta powinna wynikać z pomniejszenia ceny towaru bez wady wskazanej w umowie z wartością rzeczy z wadą. Samodzielne wyznaczenie takiej kwoty, w sytuacji gdy nie mamy specjalistycznej wiedzy może okazać się utrudnione, dlatego warto zastanowić się nad kolejnym uprawnieniem;
- żądania wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca ma obowiązek wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad, fabrycznie nową, tego samego rodzaju lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Jeżeli sprzedawca nie spełnił żądania i jednocześnie nie zwrócił ceny, kupujący ma prawo złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy i żądać zwrotu zapłaconej ceny. Należy pamiętać, że w przypadku zakupu używanej rzeczy np. używanego samochodu, wymiana rzeczy na nową nie będzie wchodziła w grę. W przypadku używanej rzeczy usunięcie wady może okazać się niemożliwe w szczególności, gdy np. auto było powypadkowe a zgodnie z umową miało być bezwypadkowe. Oznacza to wówczas, że kupujący może bezpośrednio skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy.
- odstąpienia od umowy i w konsekwencji wezwanie do zwrotu ceny, jeżeli:
- rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę, lub
- wada jest istotna, lub
- sprzedawca nie wymienił towaru na wolny od wad lub go nie naprawił.
Dodatkowo ważnym uprawnieniem jest zwrot kosztów jakie poniósł kupujący nabywając rzecz, która miała wady. Może on żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, nawet gdy szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosił odpowiedzialności. Kupujący może np. żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy.
Terminy na realizację uprawnień z tytułu rękojmi.
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady.
Wyłączenie lub ograniczenie rękojmi przez sprzedawcę.
Sprzedawca zawierając umowę z konsumentem nie może ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialności z tytułu rękojmi, chyba dopuszczają to przepisy szczególne. Przykładem ograniczenia tej odpowiedzialności jest np. art. 568 § 1 zd. 2 KC, który stanowi, że w przypadku gdy przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona nie mniej niż do roku od wydania tej rzeczy kupującemu.
Postanowienia umowne, które wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi są nieważne. Sprzedawca nie może bowiem ukształtować postanowień co do rękojmi w sposób mniej korzystny dla konsumenta niż to wynika z przepisów prawa, nawet za obopólną zgodą. Jeżeli sprzedawca wyłącza taką odpowiedzialność niezależnie czy dotyczy to nowej rzeczy czy używanej narusza prawa konsumenta, chyba że kupujący wiedział w chwili zawierania umowy o tej wadzie.
Zwrot wadliwego towaru.
Co do zasady to kupujący ma obowiązek zwrócić wadliwy towar na koszt sprzedawcy, jednak gdy ze względu na rodzaj rzeczy jest to nadmierne utrudnione np. samochód, sprzęt elektroniczny większych rozmiarów kupujący zobowiązany jest jedynie do udostępnienia rzeczy sprzedawcy celem odbioru.
Jeżeli sprzedawca nie spełni żądań kupującego może on złożyć pozew do sądu. W zależności od oczekiwać kupującego może on złożyć pozew o zapłatę, o wymianę towaru na nowy lub usunięcia wady, jednak sprzedawca może zwolnić się z tego obowiązku dokonując zwrotu ceny i dodatkowych kosztów, jeżeli kupujący je poniósł.
